Энэбишийн Мөнх-Очир Улаанбаатар хотод 1970 оны 8 дугаар сарын 13-нд төрсөн, эхнэр, хүүхдийн хамт амьдардаг. Нийслэлийн 23 дугаар дунд сургуулийг 1988 о нд, Турк улсын Анкара хотын их сургуулийн Турк хэл судлалын төвийг 1993 онд, Зах зээл судлалын хүрээлэнг 1998 онд, "Санко” менежментийн коллежийг 1999 онд тус тус төгссөн. Англи, турк хэлтэй.

Нэртэй хүний зүстэй хүү

Түүний эцэг Л.Энэбиш Монголын төр, нийгмийн нэрт зүтгэлтэн байсан бөгөөд олон түмэн Мөнх-Очирыг "нэртэй хүний зүстэй хүү” хэмээн хүндэлдэг. Э.Мөнх-Очир 1989 онд Хүүхэд, залуучуудын Соёлын төвд клубын эрхлэгчээр ажлын гараагаа эхэлснээс хойш тасралтгүй 20 шахам жил төр, олон нийтийн байгууллагад ажиллажээ. Тэрээр нийслэлийн томоохон дүүргийн нэг Баянзүрхийн Засаг даргын орлогч, Улаанбаатар хотын Захирагчийн ажлын албаны Аялал жуулчлалын хэлтсийн дарга, Баянзүрх дүүргийн Засаг дарга, Улаанбаатар хотын ерөнхий менежерээр ажиллаж байгаад 2008 оны сонгуулиар УИХ-ын гишүүнээр сонгогдсон.
УИХ дахь Монгол-БНСУ-ын парламентын бүлгийн дарга, Хууль зүйн болон Аюулгүй байдал, гадаад бодлогын байнгын хороонд харьяалагддаг. ... Дэлгэрэнгүй...

Монголын театрын ахмад зүтгэлтний нэг БНМАУ-ын ардын жүжигчин Н.Цэгмид 1910 онд БУЛГАН аймгийн МОГОД сумын нутагт болох Сайхан хулж гэдэг газар малчин ард Нямын гэрт төржээ. арван хэдэн настай жаалхүү ардын хувьсгалын ачаар сумын бага сургуульд орж суралцан төгсөөд Авзагын хошуу, Хамбын хүрээнд бичээчийн ажил хийж байжээ. тэр үед ардын нам засгийн бодлого хувьсгалт арга хэмжээний тухай олон түмэнд сурталчилан таниулах зорилгоор ухуулаг урлаг уран сайхны бригадтай хамт аймаг хошуудаар ажиллаж байв. авъяастан залуучуудаар бүрдэл болсон урлагийн энэ бригад нь ардын урлагт түшиглэн үлгэр магтаал хэлэх, дуулах хөгжимдөх ший гаргах зэргээр олон төрөл зүйлийг үзүүлдэг байв.Хар шар феодлын харгис дээрэнгүйлэл, шунахай ховдог шинж, завхай зайдан бузар явдал, ялзарч хоцорсон хуучин үзэл санааг хайр найргүй илрүүлэн шүүмжилсэн олон тооны жүжгийг орон нутагт тавьж сонирхуулж байсан байна. Энэ бүхэн Н.Цэгмидийн анхаарал сонирхолыг айхтар ихээр татаж байжээ. Төвөөс авзагын хушуунд очсон урлагийг бригадын хүмүүс "Саьъяа носн” гэдэг дуут жүжгийг орон нутгийн сайн дурын уран сайханчдад зааж сургахад Н.Цэгмид оролцож Ламъяа ламын рольд жүжиглэсэн нь ирээдүйн ардын жүжигчин болохын их үүсвэр байлаа.Дараа нь Н.Цэгмид Улаанбаатар хотын Санхүүгийн сургуульд шилжин ирж суралцахдаа сургуулийн дэргэдэх уран сайхны дугуйланд идэвхтэй оролцохын хамт төвийн үзвэрийн газруудад их явах болов. Энэ үе бол манай оронд үндсэний театр байгуулх бэлтгэл үе байсан учир мэргэжлийн боловсон хүчин шаардлагатай байла. ЗХУ-аас уригдан ирсэн уран сайхны мэргэжилтэн А.Ефреемов, найруулагч байсан Гомбожав, жүжигчин Ё.Шаравдоо нарын бүрэлдэхүүнтэй комисс хотын сургууль соёлын газруураад явж театрын зорилго бодлогыг тайлбарлан таниулж, театрт сайн дураараа орохыг хүсэгчдийг шалгаж байв. Тэр шалгалтаар санхүүгийн сургуулийн дэргэдэх уран сайхны дугуйлангаас Б.Жадамбаа, Н.Цэгмид нар шалгарчээ. Шалгалтанд тэнцсэн боловч мэргэжилтэй санхүүгийн мэргэжилтэн дутагдалтай байсан учраас Н.Цэгмидийг театр ... Дэлгэрэнгүй...

Түшээт хан аймгийн Баруун гүний хошуу буюу одоогын Булган аймгийн МОГОД сумын нутагт төржээ. Багадаа нутгийхаан хүрээний Жуд  дазанд шавидан сууж  төвд монгол бичиг , хөгжим сурч ,  зурах сийлэхэд авъяастай болжээ. 1930 1940-д оны эхээр бичиг үсгийг өөрийнхөө баг суманд хамгийн түрүүнд сурч бусаддаа багшилж зааж байжээ. 1932 онд Төв аймгийн Авзага сумын мал эмнэлэгийн анхны санитарч бага эмчээр ажиллаж хожим нь аймгийн мал эмнэлэгт очиж тэтгэвэрт гарталаа ажиллажээ. Жамц нь Булган нутагтаа уран Жамц гэж алдаршсан авъяаслаг гарын дүйтэй хүн байв. Тэрээр 1960 онд Чойжин Ламын сүм , Богд хаант орлны музейг сэргээн засварлахад тайзны чимэглэлийг голлон хийсэн байна. Карим уран зургийг сэргээсэн юм. Бүх ард түмний наадмуудад уран зураг сийлбэрээр тэргүүн байранд удаа дараалан орж алт мөнгөн медаль дипломаар шагнагдаж байв. Тэрээр” Шинэ хөдөө " хэмээх хөлөгт оньсон тоглоом урласан юм. Энэ нь ХАА –н олон салбарын амьдралыг сийлбэрээр хэрэг байв. Үүгээр 1972 онд бүх ард түмний спартикаадын уран бүтээлийн тэргүүн байр буюу алтан медал авчээ. Хүмүүсийн захилагаар зандан , дун , зэс , гууль , мөнгөөр хосолсон хөөрөг гаанс төрөл бүрийн чимэглэлтэй эдлэл олоныг урлаж байжээ. Мөн дэлгэмэл даавуун дээр тосон зураг , шигтэгмэл , зурмал  , сийлмэл , модон эдлэл , алт мөнгөн эдлэл зэргийг хийдэг байв. Ялангуяа түүний хилэн даавуун дээр тосон будгаар зурсан буга согоо , арслан , хос тогос зэрэг зурагнууд одоо ч гэсэн үр хүүхдүүд нь буюу нутгийн ах дүү нарт хадгалагдсаар байна. ... Дэлгэрэнгүй...

1946 онд Булган аймгийн МОГОД суманд төрсөн. 1954-1958 онд Могод сумын бага сургууль 1958-1963 онд Булган аймгийн 10н жилийн дунд сургууль 1963 -1968 онд Узбекийн нийслэл Ташкент хотын ХАА-н усжуулалт механикжуулалтын инженерийн дээд сургуулийг тус тус дүүргэсэн. Хөдөлмөрийн гараагаа Төв аймгийн Арадусын сургууль комбинатад инженер багш ХАА механикийн нормчлол шинжилгээний станцад секторын эрхлэгч МАХН-н төв хорооны нарийн бичгийн даргын туслах ШУА , ХААНЦЭШ хүрээлэнд  сукторын эрхлэгч , УААТТГЗ-т орлогч дарга , ерөнхий зохион бүтээгчээр ажиллаж байв. 1989 онд Москва хотноо Бүх холбоотын ХАА цахилгаанжуулатын эрдэм шинжилгээний хүрээлэнгийн аспирантурыг дүүргэж "Монгол улсын бэлчээрт салхины эрчим хүчийг ашиглаж , усжуулалтын ажлыг механикжуулах ” сэдвээр дэд  докторын зэрэг хамгаалсан "Хот айл ” компанийг байгуулан насан эцэслэтлээ үр бүтээлтэй ажиллаж байсан. ... Дэлгэрэнгүй...

... Дэлгэрэнгүй...

1926 он. Ардын хувьсгалын 5 жилийн ойн наадамд 640 бөх зодоглон   Могод сумын Гүрийн Дэндэв Даншигийн аварга Буянтогтохоор зургаа давж,

1928 он. Ардын хувьсгалын 7 жилийн ойн наадамд 1000 орчим бөх зодоглон Могод сумын бөх Гүрийн Дэндэв долоо давж заан цол,

1946 он. Ардын хувьсгалын 25 жилийн ойн наадамд 1024 бөх зодоглон  Могод сумын Луузангийн Нямжав Нисэхийн Төмөрбаатар гэдэг бөхөөр тав давж улам нэмэх начин цол,

1948 он. Ардын хувьсгалын 27 жилийн ойн наадамд 512 бөх зодоглон Б.Түвдэндорж аварга Архангайн Д. Махшир заанаар зургаа давж харилтгүй хүчит чимэг, Могод сумын Дамдингийн Шарав заан Худалдааны Дагва гэдэг бөхөөр тав давж бат суурьт чимэг,

1950 он. Ардын хувьсгалын 29 жилийн ойн наадамд 512 бөх зодоглон Сайхан сумын Бат-Очирын Жанчивдорж Архангайн Д.Самбуу арслангаар тав давж өсөх идэр залуу начин цол,  Могод сумын Равжаагийн Дэлэгпил Баянхонгорын Аюуш заан (арслан)-аар мөн тав давж өсөх идэр залуу начин цол, ... Дэлгэрэнгүй...

1967-01-05-ны өглөө Гринвичийн цагаар 00цаг 14 мин 41сек(орон нутгийн цагаар 08цаг 14 мин 41сек)-д Булган аймгийн Могод сумын нутагт j=48,1W l=102.9E Ml=7.8 MSK шаталбараар I0=10 балл хүчтэй газар хөдлөлт болжээ[И. Балжиннямын Могодын газар хөдлөлт ШУА мэдээ №3 1968]. Газар хөдлөх үеэр төвийн бүсэд онгоц юм уу машины моторын чимээ шиг нүргэлсэн их дуу гарч гэрт байсан хувинтай ус цалгилж, нохой хуцаж, үхэр мөөрч байжээ. [сейсмические районирование Улан-Батора с 75]. Газрын гадаргууд үүссэн ан цав нь Халзангийн давааны баруун урд бэлээс эхлэн урагшаа Түлээ уулын оройгоор давж, зүүн урагш эргэн Нурамтын бууц хүртэл бараг уртрагийн дагуу хэсэг хэсэг тасралттайгаар 45 км хагарч доош дээшээ өргөгдөн ивэрч, язарч далагнасан хагархайнууд үүссэний дотор Сархиагийн бэлд [зураг 3,42] 25-30м-ээс 250-300м хүртэл өргөн зурвасаар язарсан бүлэг хагархайнууд, хосын хөтөлд зүүн жигүүр нь 0,6-0,7м өргөгдсөн 0,5-0,6м өргөн хагархай, Түлээ уулын оройн зүүн жигүүр дээж өргөгдөн [зураг 3,43 основы с 71] 1,5-2,0м босоо шилжилтүүд явагджээ. Мөн Түлээ, Халзан, Улаан-өндөр зэрэг ууланд нуралт үүсч, Орхон гол, Өгий нуурын мөс хэд хэдэн газраар хагарч, Хулж голын хөндий, Бүрдийн хоолойд үүссэн ан цаваас ус, нойтон шавар оргилон гарч мөсөн халиа 40км.кв талбайг бүрхсэн байсан гэж Могодын газар хөдлөлтийн эвдрэлийн бүсэд хамгийн түрүү очиж ажилласан. Судлаач И. Балжинням, Я. Нацаг-Юм нар тэмдэглэжээ. Газар хөдлөлт, доргилт Монгол орны ихэнхи хэсэгт төдийгүй Байгалийг өмнөд хэсэгт Иркутск хотод мэдэгдсэн байна. Макромэдээний үндсэн дээр зурагдсан изосейстийн схем зургаас [основы рис 3.39 стр 68]. Д. Мөнхөө [1967-01сард болсон Могодын газар хөдлөлтийн давталт ФМХ бүтээл 1972 N10-11 a 103-109] өгүүлэлдээ гол газар хөдлөлтийн дараа олон тооны давталт болсныг 1967-01-05-наас 1968-01-05 хүртэл нэг ... Дэлгэрэнгүй...

Н.Содномдорж 1950 онд Булган аймгийн Могод суманд төрсөн. Эхнэр, 4

хүүхдийн хамт амьдардаг. Тэрээр 1968-1975 онд МУИС-ийн эдийн засгийн

салбарыг дүүргэж, 1969-1972 онд хугацаат цэргийн алба хааж, 1986-1988 онд

МУИС-ийн аспирантур төгсч, 1998 онд АНУ-ын Юта мужийн улсын коллежийн

удирдах ажилтны дээд курс, 1995-1998 онд Данийн "Модуль I-III” арга зүйч багшийн

сургалт тус тус төгссөн. Эдийн засгийн ухааны (хөдөлмөрийн эдийн засгийн)

доктор, профессор, Хүмүүнлэгийн ухааны академийн академич, Чингис хааны

Дэлхийн академийн академич.

Н.Содномдорж 1975-1993 онд МУИС-д багш, ЭЗХ-ийн орлогч захирал, МУИС-

ийн эрдэм шинжилгээ, аспирантурын эрхлэгч, 1993-2000 онд МҮЭ-үүдийн

холбооны дэргэдэх Хөдөлмөрийн дээд сургуулийг байгуулалцаж, захирлаар нь

ажилласан. 2000-2004 онд Улсын Их Хурлын гишүүнээр сонгогдон ажилласан.

1992-1996 онд Монгол улсын Хөдөлмөрийн яам, Монгол улсын хүн амын

бодлого, Хөдөлмөрийн яамны сайдын зөвлөлийн гишүүн, 1998-2000 онд ЭМНХЯ-

ны хөдөлмөрийн ерөнхий зөвлөх, 2000-2004 онд Нийгмийн хамгаалал,

хөдөлмөрийн яамны сайдын зөвлөлийн гишүүнээр тус тус ажиллаж байсан.

Тэрээр "Ажиллах хүчний өргөтгөсөн нөхөн үйлдвэрлэл, төлөвлөлт” (1984),

"Монгол улсын төлөвлөгөөт хөгжил” (1985), "Монгол улсын хөдөлмөрийн нөөцийн ... Дэлгэрэнгүй...

1946 онд Булган аймгийн МОГОД суманд төрсөн. Бага дунд сургууль төгсөөд АУДС-ийг хүний их эмчмйн мэргэжилээр дүүргэсэн. Сургууль төгсөөд эмчээс гадна уран зохиолын ажлыг голлон эрхэлсэн. Москва хотноо М.Горькийн нэрэмжит утга зохиолын дээд сургууль төгссөн. 1990 оноос хойш Булган аймаг Монгол улсын Ерөнхийлөгчийн тамгын газар ажиллаж П.Очирбатын Тэнгэрийн цаг хэмээх дуртгал бичих ажлыг эрхэлж байв. Цэнхэр хадаг ,  Мянган  хээ , Хульж нутгийн бүсгүй , Мянган хараацайн жигүүр , Миний ертөнц , Шанлал тайтгарал , Үүд хэн тогшив , Ямар азаар бид хоцрогдов  зэрэг шүлэг найраглал сэтгүүлчийн уран бүтээлийн ном Тань руу нүүж явна зохиол Ану хатан  , Өүлэн эх дуурийн цомнол ,Цогтын цагаан балгас хэмээх анхны теле дуурь бичсэн нэртэй яруу найрагч сэтгүүлч бүсгүй. ... Дэлгэрэнгүй...

Олонд цуутай Сайханы айрагтай  эн зэрэгцэн Могод сумын айраг шагшигдах болсон билэээ. Энэ бол амталж уусан хүмүүс ам дамжуулан ярьдгаас эхлээд албан ёсоор үнэлэгдсэн баримтуудаас та бүхэнд заримыг нь дурдъя. Наяад оны эхээр 3 удаа улсын чанарын алтан медаль авч байсан бол үед уламжлал болон явагдаж хэвшсэн "Намрын ногоон өдрүүд”, "Эрүүл хүнс”., "Хангайн бүсийн түншлэл” нэгдсэн арга хэмжээ, үзэсгэлэн худалдаанд 4 удаа жил дараалан амжилттай оролцож  "Орон нутгийн шилдэг брэнд бүтээгдэхүүн”, "Хангайн бүсийн шилдэг брэнд”, "Шилдэг оролцогч байгууллага” гэсэн цом, өргөмжлөл мөнгөн шагнал авч байсан бол энэ онд "Үнэмлэхүй шилдэг брэнд бүтээгдэхүүн” батламж авлаа. Энэ алдар хүндийг Могодын айраг 3 жилийн хугацаанд баталгаатай хадгалагдах ажээ. ... Дэлгэрэнгүй...

1950 онд Булган аймгийн МОГОД суманд төрсөн. 1968 онд Булган амйгийн төвийн 10-н жилийн дунд сургууль, 1972 онд МУИС-н төлөвлөгөөний эдийн засгийн ангийг тус тус төгссөн. ЗХУ ,АНУ, Тайланд ,Өмнөд Солонгос зэрэг улсад мэргэжил дээшлүүлж байсан. МУИС төгсөөд Булган аймгийн АДХГЗ-ны Төлөвлөгөөний коммист мэргэжилтэн , 1975-1992 онб аймгийн АДХ-йн гүйцэтгэх захиргааны орлогч , төлөвлөгөөний коммисын дарга, аймгийн гүйцэтгэх захиргааны дарга мөн АДХ-н тэргүүлэгчдийн даргаар ажиллаж байв. 1992 оны УИХ-ын анхны сонгуулиар УИХ-ын гишүүнээр сонгогдсон. Төсөв төрийн байгууллагын байнгын хорооны гишүүнээр ажиллаж , төсөв , банк, эдийн засгийн суурь хуулиудыг боловсруулах ажлын хэсэгт орж эрх зүйн шинэчлэл хийхэд идэвхтэй оролцсон. 1996-2000 онд УИХ-ын Тамгын газрын хяналт шалгалтын хэлтсийг толгойлж 2000-2005 онд Монгол улсын Үнэт цаасны хорооны даргаар ажиллаж байв. Эдүгээ бизнесийн салбарт хүчин зүтгэж  буй. Төр засгаас Алтан гадас одон , ардын хувьсгалын ойн медалиуд Санхүү эдийн засгийн тэргүүний ажилтан цол тэмдэгээр шагнагдсан. ... Дэлгэрэнгүй...

1950 онд Булган аймгийн МОГОД суманд төрсөн 1958-1968 онд 10-н жилийн дунд сургууль 1968-1973 онд Анагаах ухааны  дээд  сургуулийг  дүүргэж 1976 онд эх барих эмэгтэйчүүдийн мэргэжил дээшлүүлэх курс төгсжээ. 1973-1977 онд Булган аймгийн Хутаг-өндөр сумын эмнэлэгийн салбарын эрхлэгч  1973-1986 онд аймгийн нэгдсэн эмнэлэгийн эх барих эмэгтэйчүүдийн их эмчээр , 1986-1989 онд Хутаг-өндөр сумын эмнэлэгийн салбарын эрхлэгч 1989-1992 онд өлзийт хорооны нэгдсэн эмнэлэгийн ерөнхий их эмч, 1992-1998 онд МОГОД сумын их эмчийн салбарын эрхлэгчээр тус тус ажиллаж байв. Зөвхөн 1986-1996 оны хоорондох 10-н жилд 300 гаруй том жижиг хагалгаа хийж 500 шахам хүүхэд эх барьж эмчилгээний дэвшилтэд арга 3-г нэвтрүүлсэн нь үр дүнгээ өгчээ. Тэрбээр хүүхдийн тархины гэмтлийг эмчлэх хүйтэн жин , эмэгтэйчүүдийн урьдчилан сэргийлэх ор хийж ашигласан байна. 1975 онд аймагтаа анх зүүний эмчилгээ нэвтрүүлэн тэр нь ардын эмчилгээний тасаг болон өргөжжээ. 1987 онд БНМАУ-ын эрүүлийг хамгаалах системийн ажил мэргэжлийн аварга болж байв. Төр засгаас МУЗН-н тэргүүний ажилтан , Эмнэлэгийн тэргүүний ажилтан цол тэмдэгээр шагнагдаж  1998 онд Монгол улсын Хүний гавъяат Эмч цол хүртжээ. ... Дэлгэрэнгүй...

Цэдэн-Ишийн Чинзориг нь 1955 онд Булган аймгийн МОГОД суманд төржээ. 1971 онд Булган аймгийн Могод сумын дунд сургууль, 1975 онд Улаанбаатар хотын багш нарыг бэлтгэх сургуулийг дуу хөгжмийн багш мэргэжилээр 1986 онд ЗХУ-н Уралийн хөгжмийн дээд сургуулийг хөгжмийн зохиолчийн мэргэжилээр тус тус төгсөж иржээ. Багшийн сургуулийн ангийн багш нь Төрийн хошой шагналт Ардын жүжигчин Н.Жанцанноров юм. Түүний анхны уран бүтээл нь Д.Содномдоржийн шүлгээр хийсэн "Учран золгохын ерөөл ” дуу юм. Энэ үеэс бие даасан уран бүтээлээ туурвиж эхэлсэн бөгөөд 300 гаруй дуу , найрал дуу,400 гаруй цөөхөл болон найрал хөгжим тайз дэлгэцийн бүтээл туурвисан. 1990 онд Илдэн уулын цуурай , оратори нь Азийн үилдэг бүтээлийн жагсаалтанд бичигдэж ЮНЕСКО-гийн алтан санд орсон байна. 1994 онл Дууны хорвоо дуу нь оны үилдэг бүтээлээр шалгарч Морин хуур уралдааны тэргүүн шагнал авсан. 1990 онд Монголын зохиолчдын эвлэлийн шагнал хүртжээ. 1996 онд Илдэн уулын цуурай , Тэмүүжин дуурь , Үүлэн цэнхэр хангай , Ус мөрөн олон чиг , Намрын дурсамж , Учран золгохын ерөөл , Зүүдний говь зэрэг бүтээлүүдээр Монгол Улсын Төрийн шагнал хүртэж байв. ... Дэлгэрэнгүй...

Түшээт хан аймгийн Бишрэлт гүний хошуу одоогын Булган аймгийн МОГОД суманд ард Магсарын анхдугаар хөвүүн болон төржээ. Амьдралын эрхээр 3-н настайдаа Амгаланбаатар хотноо амьдарч байсан Чоймболынд үрчлэгджээ. Тэрбээр өргөж авсан эцэг эхийн гар дээр өсөжөө. 1928 онд ХЗЭ-д илгээлтээр хэсэг залуусын хамт армийн нисэх ангид хувгарлагдан очжээ. Ингэснээрээ Монголын нисэхийн анхны моторчин бага мэргэжилтэн улмаар механик болсон байна. 1930 онд Төгсбуянтын хийд улаангомын хийдэд үймээн дэгдэхэд тавигдсан үүргийг сайн биелүүлсэн учир Цэргийн гавъяаны 1-р зэргийн одонгоор шагнагджээ. 1930-д оны эцсээр ЗХУ-н Оренбург хотын цэргийн техникийн сургуульд суралцан 1932 онд төгсөж нисэгчийн мэргэжил эзэмшижээ. Ингэж Монгол улсын ууган нисгэгч болов. Ингээд зүүний алдаа завхарлын улмаас гарсан лам ардын бослого гарахад байлдааны үүргээ биелүүлж Улаанбаатар ,Архангай ,Хөвсгөл,Завхан,амйгийн нутгаар агаарын шинэ зам нээж 100 гаруй удаа байлдааны нислэг хийжээ. Ялангуяа Тариат ,Цэхүүрэй гол ,Бичгэнэ гол ,Булнай нуруу зэрэг газар байрласан босогчдын бүлгийг агаараас цохих байлдааны үүргийг онцсайн биелүүлжээ. 1933 онд Нисэхийн сургуулийн отрядын даргаар томилогдсон байна. 1933 оны 6 сард "Р-5” онгоцоор Замын-үүд хүртэл тусгай ... Дэлгэрэнгүй...

Тус аймгийн Могод сумын Түлээ уулын зүүн хойно блэчээрийн үхэр адуу шөргөөн, зуны халуунд хонь ямаа тойрон хорж хэвтдэг хэдэн том хавтгай чулууг нутгийнхан Асгатын хөшөө гэдэг. Заримынх нь доогуур огтоно зурам нүхэлчихсэн, газраас ургасан юм шиг тэдгээр чулууны нэгэн дээр хэд хэдэн хүний дүрс ч байх. Тэдгээрийн талаар настан буурлуудын ам дамжсан таамаг яриа байдаг ч хэзээ ямар учир холбогдлоор сийлж урласныг нутаг усынхан төдийлөн ултай сайн дуулж мэдэлгүй явж иржээ.

        Хавтгайлж зассан чулуун дээр шовгор оройтой малгай өмссөн нэгэн хүн хоёр гараа урьдаа зөрүүлэн авч завилан суужээ. Баруун, зүүн талд юүдэн өмссөн хоёр хүнийг үл мэдэг урагш мэхийсэн байдлаар урласан байна. Энэ байдлыг ажиглаваас дундах хүн нь ямар нэг зүйлд итгэл дүүрэн байгаа төлөвтэй, хоёр талын хүн нь түүнд их л хүндэтгэл үзүүлж байгаа бололтой юм. Ийм байдлаар сийлсэн уг хөшөөг эртний түүх шастрын учрыг тунгаадаг эрдэмтэд Алтан тамган дархан баатрын оршуулгын хөшөө гэж тогтоожээ. Өөрөөр хэлбэл, ... Дэлгэрэнгүй...

Монголын төр, нийгмийн нэрт зүтгэлтэн, Монгол Улсын Их Хурлын дарга агсан Лхамсүрэнгийн Энэбишийн гэгээн дурсгалд зориулан нийслэлийн Баянгол дүүргийн 11 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэр 3,4-р хорооллын замын уулзварт байгуулсан хөшөө дурсгалын цогцолбор бүхий цэцэрлэгт хүрээлэнгийн нээлт.
"Булган хөгжил-Энэбиш сан”-гаас санаачлан зохион байгуулж, бүтээн босгосон энэхүү хөшөө дурсгалын цогцолбор бүхий цэцэрлэгт хүрээлэнгийн нээлтэд УИХ-ын дарга Д.Дэмбэрэл, Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Баяр, УИХ, Засгийн газрын гишүүд, нийслэл, дүүргийн төр, захиргааны байгууллагын удирдах ажилтнууд, Л.Энэбиш агсны үр хүүхэд, ах дүү, төрөл төрөгсөд, хамтран зүтгэж явсан журмын нөхөд, хөшөө дурсгалын цогцолборыг урлан бүтээсэн уран бүтээлчид, урлаг, соёлын зүтгэлтнүүд, иргэдийн төлөөлөгчид хүрэлцэн ирсэн байлаа.
УИХ-ын дарга Д.Дэмбэрэл хөшөө дурсгалын цогцолбор бүхий цэцэрлэгт хүрээлэнг нээж хэлсэн үгэндээ "Та бид шороон үхэр жилийн зуны дунд цагаан морин сарын билигт сайхан энэ өдөр төр, нийгмийн нэрт зүтгэлтэн Лхамсүрэнгийн Энэбиш агсны гэгээн дурсгалд зориулан бүтээсэн хөшөө ... Дэлгэрэнгүй...

Л.Энэбиш 1947 онд Булган аймгийн Могод сумын Өвөр булаг хэмээх газарт төржээ. Тэрбээр 1965 онд Улаанбаатар хотын 10 жилийн 18 дугаар дунд сургууль, 1970 онд Монгол улсын их сургууль төгсөж, барилгын сантехникийн инженерийн мэргэжил эзэмшжээ.
     Л.Энэбиш 1970-1975 онд Улаанбаатар хотын АДХ-ын гүйцэтгэх захиргааны барилгын зураг төслийн товчоонд сантехникч инженер, ерөнхий инженер, даргаар, 1975- 1977 онд Улаанбаатар хотын барилга, архитектурын газрын орлогч дарга бөгөөд ерөнхий инженер, 1977-1980 онд Улаанбаатар хотын АДХ-ын гүйцэтгэх захиргааны орон сууц, нийтийн үйлчилгээний хэлтсийн дарга, 1980- 1983 онд БНМАУ-аас ЗСБНХУ-д суугаа ЭСЯ-ны эдийн засгийн зөвлөхийн товчоонд мэргэжилтэн, 1983-1990 онд Улаанбаатар хотын АДХ-ын гүйцэтгэх захиргааны орлогч даргаар тус тус ажиллаж байв. Л.Энэбиш 1990-1992 онд Улаанбаатар хотын АДХ-ын Тэргүүлэгчдийн дарга, АДХ-ын ажиллажээ.
      1992 оны сонгуулиар Л.Энэбиш Улсын Их Хурлын гишүүнээр сонгогдож, 1992 оны 10 дугаар сараас Монгол Улсын Ерөнхий сайдын орлогч, Засаг захиргааны сайд, улмаар 1993-1996 онд Монгол Улсын шадар сайдаар ажилласан юм. Монгол Улсын Ерөнхий сайдын орлогч, шадар сайдаар ажиллахдаа ... Дэлгэрэнгүй...

1987 онд Түшээт хан аймгийн Дайчин вангийн хошуунд төрсөн. МОГОД сумын уугуул Баатад овогт Ажваагийн ганц хүү болон мэндэлжээ. Бага наснаас сүм хийдэд шавьлан сууж Төвдийн Лхас , Гүмбэн , Лавиран зэрэг олон газраар явж улмаар Далай лам , Ванчин Эрдэнэ нартай ойр дотно танилцаж байжээ. Тэрээр Төвдөд байхдаа шар шувталж , Япон орныг зориод Токиогийн ойролцоо Иокогама хотноо суурьшин ангийн арьс үсний пүүсийн эзэн хэмээн алдаршсан. Энэ үедээ япон төдийгүй хятад , төвд англи хэлийг идэвхтэй сурч байжээ. Эхлээд өвөрмонголд  дараа нь нутагтаа ирж тусгаар тогтгнолын төлөө хөдөлгөөнд идэвхтэй оролцсон байна. Түүний үйл ажиллагаа Чин ван Ханддоржтой няшт холбоотой байв. 1911 онд Монгол орон тусгаар тогтонолоо олж  авсаны дараа шинэ тулгар улсынхаа тагнуулын албанд хүчин зүтгэж байжээ. Хүрээнд хятад ,солонгос иргэдийн дүрээр тагнуул хийж байсан японы тагнуулчдын үйл ажиллагааг илрүүлж  1916 онд Гадаад яамны сайд Б.Цэрэндоржийн даалгавараар Японд тусгай ажлаар томилогдож байв. Нутаг буцааж ирээд нууц бүлэг хувьсгалт байгууллагын үйл ажиллагаанд оролцож хувьсгалчдын харилцааны нууц түлхүүр зохиоход гол үүрэг гүйцэтгэжээ. 1921 оны хувьсгалын дараа түүнийг МАН-н төв хорооны дэд  даргаагр сонгогдож байв. Алс дорнодын хөдөлмөрчдийн их хуралд оролцож байв. В.И.Ленинтэй уулзсан түүхт хүн. 1924 онд ЗОУ-д суух элчингээр томилогдож 1жил ажиллаад өөрийн ... Дэлгэрэнгүй...

Сундуй гүн (1895-1937) МОГОД сум . Баруун гүний хошуу угсаа залгамжилсан сүүлчийн ноён. Монголын эрийн гурван наадам онцгой сонирхдог , гарамгай оролцдог , ялангуяа , сур шагайн харваанд  гарамгай мэргэн байжээ. 1920 оны 2-р сард Барон Унгерн Нийслэл хүрээг эзлээд Сундуй гүн Ардын хувьсгалын талд орж Барон Унгернийг баривчлан авч ЗХУ-д тушаасан онцгой гавъятан билээ. Чин ван Ханддорж түүнийг ирвэгтэй эр хүн гэж үнэлсэн байдаг. 1921 оны Үндэсний Ардчилсан хувьсгалын дараа шинэ төрийн албанд зүтгэж байв. Сүүлдээ нутагтаа эгэл амьдралын мөр хөөж байгаад хан хорвоогоос хальсан байна. Нутгийхан нь эдүгээ хүртэл түүнийг хүндэтгэн дурсаж ярьдаг. ... Дэлгэрэнгүй...